Maar dat heeft een keerzijde
De Deen Hans Christiaan Örsted lukte het in 1825 om m.b.v. een gecompliceerd chemisch proces enige korreltjes aluminium te fabriceren. Na verbetering van zijn proces door andere scheikundigen, werden de eerste aluminium producten gemaakt. Door hun exclusiviteit, waren ze duurder dan dezelfde producten uit goud. Zo liet de Franse keizer Napoleon III de gerechten voor zijn belangrijkste gasten op aluminium borden serveren, de minder belangrijke genodigden moesten genoegen nemen met gouden borden. Jarenlang was het metaal zo kostbaar dat het in ornamenten toegepast werd, getuige de massief aluminium kap op de toren van het Washington Monument (bron: Wikipedia).
Trouwringen zullen vast niet van aluminium gemaakt gaan worden, toch? Anders dan de prijzen van bijvoorbeeld staal en RVS, die stabiliseren of zelfs dalen, blijven de prijzen van aluminium stijgen. Hoe kan dat? Het nieuws kunnen we allemaal volgen, maar alles op een rijtje zetten gebeurt niet vaak. We hebben voor dit artikel geen wetenschappelijk onderzoek gedaan en pretenderen niet 100% volledig te zijn. En ook is het mogelijk dat tijdens het schrijven, produceren, publiceren en het moment waarop u dit leest, door allerlei factoren de situatie rond alle metalen wederom is veranderd. Zo wispelturig is de markt op dit moment.
Toch geeft onderstaand een aardig beeld van de factoren die in het bijzonder van invloed zijn (geweest) op de aluminiumprijzen. Denk aan ontwikkelingen op het gebied van vraag en aanbod, milieu en wereldpolitiek. Er zijn prijsbepalende factoren die voor alle metalen (grondstoffen) gelden, maar die nemen we niet allemaal mee.
Onzekerheden
Oké, alleen dit dan. Laten we beginnen bij ‘the obvious’, we leven in onzekere tijden. Voorheen was de prijs redelijk te voorspellen, maar nu wordt er hardop gezegd ‘we weten het gewoon niet’. Handelaren geven zelf al aan dat ze zich moeten indekken, wat op voorhand al een ongunstig effect heeft op de prijs. Zij moeten immers ver vooruit hun grote bestellingen plaatsen. Mede dankzij de coronapandemie is handel op de beurs ook nog eens emotioneler getint dan ooit. Alleen de melding al dat er weleens een nieuwe corona variant kan zijn maakt beleggers nerveus en laat koersen duikelen. En natuurlijk zorgde een supersnel herstel van de economie na het uitbreken van de coronacrisis ervoor dat vraag en aanbod niet meer op elkaar aansloten.
Staatsgreep
De prijs voor aluminium steeg in september tot een (op dat moment) hoogtepunt door ontwikkelingen in het West-Afrikaanse Guinee. Guinee is een belangrijke leverancier van bauxiet, een grondstof voor aluminium. Guinee heeft een geschiedenis van politieke instabiliteit en is tegelijkertijd een leverancier van belangrijke grondstoffen. Het land heeft de grootste bauxietreserves ter wereld en is een belangrijke toeleverancier voor Chinese aluminiumproducenten. (bron: FD)
Groene revolutie
De staatsgreep in Guinee zal op termijn minder invloed op de prijs hebben en ook de energieprijs zal als we de signalen mogen geloven ook eens dalen. Wanneer fabrieken weer op volle toeren draaien en geopolitieke ontwikkelingen de gunstige kant op gaan, dan nog zal zeer waarschijnlijk een schaarste blijven.
Bert Faessen, branchemanager van de Dutch Aluminium Association: “De klimaatafspraken in Glasgow, energietransitie en alle bijbehorende belangrijke thema’s hebben invloed op de vraag naar het ‘lichtere’ aluminium. Met andere woorden, de energietransitie zorgt voor een stijgende vraag. Het is namelijk een metaal wat nodig is om de doelen te bereiken. Het maakt auto’s lichter en zuiniger, en de frames van zonnepanelen zijn van aluminium gemaakt”. Volgens de Wereldbank zal er in 2050 bijna 10% meer vraag naar aluminium zijn, vergeleken met 2018. Andere berekeningen laten een stijging van maar liefst 30% zien.
Energieprijs
Aluminium wordt weliswaar geassocieerd met de energietransitie, maar het maken van aluminium is een energie-intensief proces. Dat schuurt met de doelstelling om minder of zelfs netto geen CO2 uit te stoten. Er zijn wel projecten waarbij hernieuwbare energie wordt gebruikt voor de productie van aluminium, maar de schaal daarvan is nog beperkt. En het op grotere schaal recyclen van aluminium zet volgens marktvolgers in elk geval op de korte termijn geen zoden aan de dijk. Hoe dan ook, de voor de bereiding van aluminium benodigde energie is dus aanzienlijk en bepaalt een groot gedeelte van de uiteindelijke kostprijs.
Een schaars product is duur en dus is het prettig als er van dat product meer geproduceerd wordt. Hier komen we in een vicieuze cirkel. Want juist de energieprijs brengt verschillende producenten in de problemen, waardoor zij op halve kracht draaien of zelfs helemaal moeten sluiten. We kennen ons Nederlandse voorbeeld Aldel, of Pechiney (het huidige Zalco) van een tiental jaren geleden. “China heeft het voordeel dat zij met relatief goedkope energie door het gebruik van vervuilende kolencentrales kunnen produceren. Maar ook China begrijpt dat dat anders moet en dus zijn ze op dat front aan het afschalen”, aldus Faessen.
Klimaatgevolg?
12% van de Chinese aluminiumproductie geschiet met door waterkrachtcentrales geproduceerde energie. Veel input voor dit artikel komt uit het FD, zo ook het volgende. Laagwater in de rivieren en halflege stuwmeren leveren wereldwijd grote problemen op met de opwekking van stroom door waterkrachtcentrales. En de periodes van droogte worden extremer en langer. De situatie in de VS, Brazilië en China levert een zorgelijk beeld op. De grote vraag is of de waterkrachtcentrales wel CO2-neutraal te vervangen zijn, als zij te weinig stroom opleveren. In sommige andere landen is te veel water juist het probleem.
In de Chinese provincie Yunnan liep door de extreme droogte in de eerste vijf maanden van 2020 de elektriciteitsproductie met bijna 30% terug. In 2021 was in ieder geval tot september de productie nog steeds 10% lager dan normaal. In deze provincie staan verscheidene aluminiumfabrieken. Begin 2021 werd het elektriciteitsverbruik van deze fabrieken beperkt, waardoor er tijdelijk minder aluminium kon worden geproduceerd.
Geopolitiek en speculatie
Met één telefoontje tussen de presidenten Joe Biden en Xi Jinping ging half september de prijs van aluminium met 1,6% omhoog. Dat was niet direct heel heftig, maar mogelijk wel een voorbode voor meer stijgingen. Een betere verstandhouding tussen Amerika en China is goed voor de wereldeconomie. Daar worden beleggers blij van.
Aluminium zelf is schaars, maar als er veel vraag is, maakt dat de aluminium producerende bedrijven interessant. Zeker als het duidelijk is dat de vraag nog heel lang hoger blijft dan het aanbod, dan worden aandelen gewilder én duurder. Ook dat werkt door in de aluminiumprijs, want de aandeelhouders willen natuurlijk ook rendement op hun relatief dure aandelen.
Geopolitiek en klimaat
Wanneer Europa zoals voorgesteld CO2-uitstoot gaat belasten, dan gaat dat in het bijzonder de energie-intensieve productie van aluminium raken. Dat stimuleert om minder steenkool te gebruiken en duurzamer te produceren. Om te voorkomen dat productie naar landen gaat met lagere kosten dankzij hun relatief goedkope maar vervuilende energie, wordt import van aluminium ook belast.
Schaarste doet hamsteren
De angst voor een tekort laat ons gekke dingen doen. Begin 2020, toen corona ons min of meer overviel, was de angst zo groot onder veel mensen dat er een tekort zou komen aan toiletpapier, dat er flink werd geruzied over de laatste rollen. Er was feitelijk geeneens een tekort, maar ‘fear of missing out’ regeerde. Er is een kleine parallel met aluminium, want bekend is dat bij veel bedrijven de voorraden flink zijn toegenomen. Nu kopen voor de prijs van nu, kan voordelig zijn. Wetende dat de prijs mogelijk verder gaat stijgen. Maar hamsteren zorgt natuurlijk voor nog meer schaarste en het effect daarvan is inmiddels duidelijk.
Productiecapaciteit
De Europese Unie is meer dan 30% van zijn primaire productiecapaciteit kwijtgeraakt sinds 2008. Daardoor zijn we afhankelijker geworden van import. Dat de Chinezen tegen dumpprijzen hun metalen op de Europese markt aanboden nadat er barrières werden opgeworpen door de Amerikanen om hun thuismarkt te beschermen, heeft ervoor gezorgd dat er maatregelen zijn genomen om onze markt te beschermen. Heeft dat een onbedoeld effect gehad? Er was immers al een lagere productiecapaciteit in Europa en nu werden Chinese producten een stuk duurder. Ging hierdoor de import omlaag wat de huidige schaarste in de hand heeft gewerkt? Dat antwoord kunnen we hier niet geven. Feit is dat een vrijere handel, zoals hierboven beschreven, niet direct prijs verlagend heeft gewerkt.
Benodigde grondstoffen
Nog één belangrijke prijsopdrijvende factor hebben we te gaan. Voor de productie van aluminium is magnesium nodig. China heeft maar liefst 87% van de productie in handen en daar is de productie flink teruggeschroefd. De magnesium die geproduceerd wordt, wordt vooral voor China behouden. De laatste magnesiumfabriek in Europa werd in 2001 gesloten omdat deze niet meer rendabel was door Chinese dumppraktijken. 45% van de totale magnesiumproductie in China is normaliter bestemd voor Europa, die weer voor 95% van de totale Europese aluminiumproductie nodig is. Als gevolg van de productieverlaging in China lopen de prijzen voor magnesium sterk op en wordt de traditionele productieketting verstoord.
Vietnam
En dan is er het hoofdstuk Vietnam. Schaarste is dus op te heffen door meer te produceren of door minder vraag. Er is nog een oplossing: voorraden vrij geven. In veel landen waar grote voorraden bestonden is dit al lang gebeurd, maar Vietnam zit nog op een aluminiumberg met een huidige waarde van zo’n 5 miljard dollar. De werkelijke hoeveelheid blijkt moeilijk in te schatten, maar satellietfoto’s tonen een gigantische oppervlakte. Dat is evenveel als India in een heel jaar gebruikt. Vietnam kan dat door douaneregels en allerlei juridische zaken alleen niet vrijgeven. Het is te hopen dat Vietnam dit snel weet op te lossen, want daardoor heeft direct ook China minder macht in het controleren van de aluminium markt.
Juridisch advies Koninklijke Metaalunie
Veel Metaalunieleden hebben op dit moment te maken met nadelige gevolgen van de sterk stijgende prijzen. Steeds vaker is ook de verkrijgbaarheid van materialen een probleem, waardoor de eigen verplichtingen richting klanten in het gedrang kunnen komen. Alhoewel Metaalunie geen invloed kan uitoefenen op de hoogte van aluminiumprijzen of andere materiaalprijzen, geven wij aan leden wel juridisch advies over hoe zij met deze situatie om kunnen gaan.
Vanwege de uitzonderlijkheid van de huidige situatie is het raadzaam om bij lopende overeenkomsten eerst te proberen met de contractspartij naar een redelijke oplossing te zoeken. Wij adviseren om voorafgaand een inschatting van de rechtpositie te vragen, zodat u goed beslagen ten ijs komt. Als partijen er onderling niet uitkomen dan kunnen zij altijd nog terugvallen op de juridische inhoud en uitleg van de overeenkomst. Voor nog te sluiten overeenkomsten adviseren wij om vooraf duidelijke afspraken te maken met de contractspartij over prijsstijgingen en schaarste. Concrete tekstvoorbeelden hiervan zijn op onze website te vinden.
Het volledige juridische advies is te raadplegen via www.metaalunie.nl > Kennisbank > Bedrijf & Recht. Wilt u meer informatie of heeft u nog vragen, neem dan contact op met één van onze Bedrijfsjuridisch adviseurs, 030-605.33.44 of bj@metaalunie.nl
Bronnen: FD, Wiki, Telegraaf, MCB, European Aluminium, www.diggingforclimatechange.com, Bloomberg
Recent Comments